Ostatnia sobota, 26 października 2024 roku, upłynęła pod znakiem wyjątkowej uroczystości – 100-lecia Koła Łowieckiego Knieja w Zawoi. Świętowanie rozpoczęło się uroczystą mszą świętą w kościele św. Klemensa Papieża i Męczennika, po której wszyscy uczestnicy udali się na dalszą część obchodów do sali babiogórskiej w Zubrzycy.
Podczas oficjalnej części wydarzenia przypomniano historię Koła oraz jego osiągnięcia w zakresie ochrony przyrody i kultury łowiectwa. Uroczystość była także okazją do wyrażenia wdzięczności szczególnie zasłużonym członkom, którym wręczono medale za ich wkład i zaangażowanie w działalność łowiecką.
Ważnym momentem obchodów było odczytanie listów gratulacyjnych z życzeniami od Łowczego Krajowego, kol. Eugeniusza Grzeszczaka, oraz Prezesa Naczelnej Rady Łowieckiej, kol. Marcina Możdżonka, którzy podkreślili rolę Koła w pielęgnowaniu tradycji i wartości łowieckich.
Zarząd oraz członkowie Koła składają serdeczne podziękowania wszystkim gościom, a także obsłudze uroczystości, w tym sygnalistom, pocztom sztandarowym oraz oprawie muzycznej, za uświetnienie tego dnia. Dziękujemy za wspólne świętowanie, które na długo pozostanie w pamięci uczestników.
RYS HISTORYCZNY KOŁA ŁOWIECKIEGO KNIEJA W ZAWOI
Najwcześniejsze informacje o polowaniach na terenie Zawoi pochodzą z lat 1878–1924, gdy wieś wchodziła w skład dóbr żywieckich należących do Habsburgów. Arcyksiążę Karol Stefan Habsburg i jego syn Karol Albrecht byli honorowymi członkami pierwszego polskiego zrzeszenia myśliwych, powstałego w 1876 roku Galicyjskiego Towarzystwa Łowieckiego z siedzibą we Lwowie. Zamiłowanie Habsburgów do myślistwa było tak duże, że w całym majątku pozostawiali niezagospodarowane fragmenty lasów jako ostoje i mateczniki zwierzyny. Szczególnie dbali o dobrostan głuszca, nie prowadząc gospodarki leśnej w reglu górnym i w trudniej dostępnych miejscach regla dolnego Babiej Góry a polowania na te rzadkie ptaki były zarezerwowane tylko dla specjalnych gości. W sumie przez 50 sezonów do 1928r w całych dobrach żywieckich Habsburgów pozyskano tylko 52 ptaki. Warto nadmienić, że już wówczas zdawano sobie sprawę, że utrzymanie tego gatunku jest powiązane z zachowaniem dogodnych dla niego siedlisk czyli górnoreglowych borów świerkowych.
Zwierzynę wówczas dzielono na użyteczną i szkodliwą. Do grupy szkodników zaliczano wszystkie te gatunki, które, według ówczesnej wiedzy, przynosiły szkodę i wyrządzały straty w gospodarce człowieka jak drapieżniki w tym rysie, wilki, niedźwiedzie, ale – co ciekawe – także jelenie, które bezwzględnie tępiono, stąd ich znikoma ilość na zawojskich terenach.
Po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości, już w 1923r grupa zawojskich miłośników łowiectwa głównie rolników, postanowiła, jako jedna z pierwszych w niepodległej Polsce, założyć koło łowieckie. Byli to Franciszek Bartyzel, Józef Ficek, Józef Hałarkiewicz, Albin Smyrak, Józef Spyrka, Michał Trzebuniak. Stowarzyszenie zostało zarejestrowane w Warszawie w Centralnym Związku Wiejskich Kół Myśliwskich. Przyjęto nazwę „Knieja” a Prezesem został rolnik Michał Trzebuniak, który pełnił tę funkcję do 1939r zaś sekretarzem nauczyciel szkoły podstawowej w Zawoi Józef Hałarkiewicz. Koło liczyło od 12-15 członków i dzierżawiło na terenie gminy Zawoja 7 000 ha, na co składały się lasy gminne i chłopskie oraz pola uprawne. Polowano głównie na zwierzynę drobną – licznie występujące zające, mniej liczne sarny, a także kuropatwy, jarząbki, lisy, kuny a nawet bytujące tu żbiki.
Oprócz zawojskiego Koła, na północnych stokach Babiej Góry polowali też inni myśliwi m.in. z Wadowic, Krakowa, a nawet Warszawy dzierżawiący teren od Polskiej Akademii Umiejętności, której swoją posiadłość leśną przekazał w 1924 roku arcyksiążę Karol Habsburg.
Warto wspomnieć, że w przeciwieństwie do polskiej strony Babiej Góry, południowa, słowacka była uważana za jeleni matecznik. Podczas inwentaryzacji w 1930 roku stan jeleni po stronie słowackiej oszacowano na 169 osobników. Na rykowisku w partiach szczytowych Małej Babiej Góry w 1936 roku odstrzelono jelenia, którego złoto-medalowy wieniec był w tamtym czasie drugim największym porożem w Czechosłowacji.
W okresie drugiej wojny światowej Koło, z oczywistych względów, zostało zmuszone do zawieszenia działalności, ale tuż po zakończeniu działań wojennych reaktywowano jego działalność rejestrując w Starostwie w Wadowicach.
Nowym Prezesem został Albin Smyrak. Pierwsze polowanie zbiorowe odbyło się już w dniu św. Huberta 3 listopada 1945r. Nowy ustrój społeczny w Polsce w pierwszych latach powojennych nie ułatwiał gospodarowania łowieckiego. Urząd Bezpieczeństwa w Wadowicach, któremu podlegało zawojskie Koło, walczył, z silnie działającymi na tym terenie, antykomunistycznymi oddziałami partyzanckimi, co przyczyniało się do problemów z uzyskaniem pozwolenia na broń a także częstego rekwirowania broni myśliwym.
Z początkiem 1950 roku myśliwi z terenu Skawicy i Juszczyna zwrócili się z prośbą o przyjęcie w poczet członków macierzystych i połączenie obwodów łowieckich. Tym samym, przyjmując nowych członków, Koło Łowieckie „Knieja” powiększyło swój stan liczebny do 23 członków i gospodarowało w dwóch obwodach łowieckich, dotychczasowym nr 253 w Zawoi oraz obwodzie nr 251 obejmującym teren Skawicy i Juszczyna.
Prezesem nowego Zarządu Koła został Kazimierz Dyszkiewicz. Na terenie obydwu obwodów stan zwierzyny grubej nadal był mały. Dla przykładu w sezonie łowieckim 1964/1965 odstrzelono tylko 3 sztuki łań, 1 sarnę, ale 28 zajęcy i 47 lisów.
W 1965 roku z uwagi na rozległy teren i brak komunikacji, doszło do podziału Koła na dwa oddzielne. 11 myśliwych ze Skawicy i Juszczyna, utworzyło Koło Łowieckie „Skalniak Juszczyn”, przejmując na powrót obwód łowiecki nr 251.
W zawojskim Kole pozostało 12 myśliwych, którzy wybrali spośród siebie nowy zarząd w składzie: Prezes – Józef Hajos, Łowczy – Czesław Mazur, Skarbnik – Mieczysław Włosiak, Sekretarz – Stefan Pająk, Przewodniczący Komisji Rewizyjnej – Bronisław Jezutek oraz członkowie: Władysław Mazur i Józef Ficek.
Po podziale Koła, poświecono więcej uwagi na zagospodarowanie łowiska, nastąpił stopniowy wzrost pogłowia zwierzyny grubej i dzików a od 1968 roku zaczęto już pozyskiwać medalowe trofea jeleni.
W 1970 roku na Walnym Zgromadzeniu wybrano drugiego Łowczego a został nim Tadeusz Gaweł. Przez dwadzieścia lat od 1970-1990 r. Koło spokojnie prowadziło swoją gospodarkę uzyskując coraz lepsze efekty, z przerwą w stanie wojennym kiedy to trzeba było zdać broń. Z końcem lat siedemdziesiątych wróciły też na stałe rysie i wilki i warto wspomnieć, że w latach osiemdziesiątych do czasu wprowadzenia ochrony w 1995r odstrzelono 12 rysi i 7 wilków.
W 1993r po 28-letnim sprawowaniu Prezesostwa zrezygnował, ze względu na stan zdrowia, Józef Hajos. Wybrano nowy zarząd w składzie: Prezes – Stanisław Siwiec, Łowczy – Michał Ficek, Skarbnik – Stefan Basiura, Sekretarz – Jan Koniówka.
Rozpoczęto też w tym czasie starania i załatwianie formalności prawnych, a następnie budowę domku myśliwskiego w Zawoi Wełczy, który został wybudowany dzięki dużemu zaangażowaniu i wysiłkowi, także finansowemu, członków Koła i stanowi materialny dorobek Koła.
Od 1997 roku do chwili obecnej Koło gospodaruje na 5020 ha, gdyż część jego terenu została przejęta na powiększenie Babiogórskiego Parku Narodowego. Ok. 70 % powierzchni obwodu to lasy państwowe, pozostałe to lasy prywatne wraz polami uprawnym. Zawojski obwód jest obwodem typowo górskim, w większości porośniętym lasami świerkowo – jodłowo – bukowymi. Pomimo zmniejszającego się obszaru gospodarczego spowodowanego zagospodarowaniem terenów rolnych pod budownictwo oraz wzmożonej penetracji lasów przez ludzi, stan zwierzyny z roku na rok się powiększa głownie jeleni i dzików, które już można liczyć w setkach sztuk, zmalała natomiast dramatycznie liczba zajęcy i sarny.
W 2015 roku nastąpiła zmiana w Zarządzie i tak Prezesem został Stefan Basiura, Łowczym – Michał Ficek, Skarbnikiem – Józef Kozina, Sekretarzem – Stanisław Żywczak.
W roku ubiegłym 2023, a więc w setną rocznicę powstania Koła nastąpiła zmiana numerów obwodów łowieckich. Obecnie Koło gospodaruje w obwodzie nr 116. Doszło także do historycznej zmiany pokoleniowej w Zarządzie Koła i został wybrany nowy Zarząd w osobach: Prezes – Stanisław Żywczak jako łącznik między tymi nieco „starszymi” a „młodymi”, Łowczy – Grzegorz Włosiak, Skarbnik – Marcin Wątlikiewicz, Sekretarz – Ryszard Siąkowski.
Koło Łowieckie „Knieja” jest jedną z najstarszych organizacji działających nieprzerwanie od 100 lat. Na 70-lecie działalności w 1993 roku, za długoletnią pracę i trud włożony przez zawojskich myśliwych w gospodarkę narodową, Koło zostało odznaczone Medalem św. Huberta. W 2014 roku w dowód uznania zasług w okresie 90-lecia istnienia Koła, na które złożył się dorobek pokoleń myśliwych na rzecz rozwoju i umacniania Polskiego Związku Łowieckiego, Koło zostało odznaczone najwyższym i najważniejszym odznaczeniem łowieckim, jakim jest „Złom”. Został również nadany Kołu sztandar, który w rycerskiej tradycji uzewnętrznia szczytne wartości duchowe i moralne, którymi kierują się jego Członkowie.
Koło nie tylko racjonalnie prowadzi gospodarkę łowiecką, ale znane jest także szeroko w Polsce dzięki długoletniemu łowczemu Koledze Michałowi Fickowi, który pasji łowiectwa poświęcił większość życia a jego osiągnięcia i fachowa wiedza z zakresu trofeistyki, historii i kultury łowiectwa przyniosły mu uznanie okręgowych i krajowych władz łowieckich poprzez nadanie wszelkich możliwych odznaczeń w tym najwyższego odznaczenia „ Złomu”. Jego predyspozycje fizyczne i sokole oko sprawiły, że przez lata osiągał olbrzymie sukcesy w strzelectwie sportowym. Ponad sto razy stawał na podium zawodów strzeleckich różnego stopnia. Jest posiadaczem pięciu złotych i siedmiu srebrnych Wawrzynów Strzeleckich najwyższych laurów w polskim strzelectwie myśliwskim, a także zdobywcą tytułu Mistrza Polski i Mistrza Mistrzów w Mistrzostwach Polski.
Na koniec należy wspomnieć byłych już członków Koła którzy pracowali na rzecz polskiego łowiectwa a których już z nami nie ma i tak Członkowie, którzy należeli do Koła i z różnych względów zrezygnowali: Jerzy Boczek, Józef Konieczny, Władysław Laszczak, Marek Mamcarz, Jan Mielec, Eligiusz Michniowski, Józef Smyrak oraz: Członkowie, którzy odeszli do „krainy wiecznych łowów”: Stefan Basiura, Zbigniew Basiura, Antoni Bartyzel, Franciszek Bartyzel, Władysław Bugajski, Jan Bury, Bronisław Chowaniak, Kazimierz Dyszkiewicz, Bronisław Ficek, Józef Ficek senior, Józef Ficek , Aleksander Gaweł, Tadeusz Gaweł, Józef Hajos, Józef Hałarkiewicz, Bronisław Jezutek, Stefan Kałwa, Józef Kobiela, Stefan Kobiela, Czesław Mazur, Klemens Mazur, Władysław Mazur, Kazimierz Muszyński, Stefan Pająk, Albin Smyrak, Stanisław Siwiec, Józef Spyrka, Henryk Szczurek , Józef Tomczak, Lucjan Trybała, Kazimierz Trzebuniak, Michał Trzebuniak, Grzegorz Wierczek, Adam Włosiak, Franciszek Włosiak, Jan Włosiak, Mieczysław Włosiak, Julian Zając.
Cześć ich pamięci!
Przygotował: Sławomir Hajos
GALERIA:
